Stopa słonia (botanicznie Beaucarnea recurvata) to soczyste drzewo pochodzące z tropikalnych i suchych lasów Meksyku. Ze względu na swój dziwaczny wygląd z pogrubionym jedynie u nasady pniem oraz cienkimi i opadającymi liśćmi o długości do 180 centymetrów, jest to jedna z najpopularniejszych roślin doniczkowych w niemieckich salonach. Jednak rodzice i właściciele zwierząt powinni zachować ostrożność, ponieważ szparagi są trujące.
Klasyfikacja botaniczna
Niemiecka nazwa zwyczajowa „stopa słonia” jest używana w odniesieniu do dwóch różnych, bardzo podobnych roślin: „Beaucarnea recurvata” i „Beaucarnea stricta”. Ta popularna roślina doniczkowa należy do rodziny szparagów (Asparagaceae) i jest daleko spokrewniona z liliami palmowymi, które często uprawia się także w domu i ogrodzie. Drzewo doniczkowe jest czasami nazywane „drzewem butelkowym”, ale może to prowadzić do niebezpiecznego zamieszania. W przeciwieństwie do „Beaucarnea recurvata”, australijskie drzewo butelkowe lub drzewo szczęścia o tej samej nazwie (Brachychiton rupestris) nie jest trujące.
Stopa słonia jest trująca dla małych dzieci i zwierząt domowych
Ze względu na tę samą nazwę zwyczajową, przy zakupie należy dokładnie sprawdzić, które to drzewko butelkowe. Ponieważ wszystkie części stopy słonia zawierają saponiny, spożycie ich przez małe dzieci lub zwierzęta może prowadzić do poważnych objawów zatrucia. Roślina ta nie jest jednak uważana za silnie trującą, może jednak powodować wyjątkowo nieprzyjemne objawy u ludzi i zwierząt – stają się one tym bardziej widoczne, im mniejsze jest dziecko lubzwierzę jest. Dorośli zazwyczaj musieli zjeść bardzo duże ilości tej rośliny, aby rozwinąć odpowiednie objawy.
Stopa słonia jest trująca dla:
- Niemowlęta i małe dzieci
- Koty
- Psy
- Budki faliste i inne ptaki
- Króliki i świnki morskie
- jak również inne zwierzęta domowe (takie jak myszy, szczury czy chomiki)
Zawsze umieszczaj stopę słonia poza zasięgiem dzieci i zwierząt
Między innymi renomowany Instytut Farmakologii i Toksykologii Weterynaryjnej w Zurychu oraz nie mniej szanowane centrum informacji o zatruciach przy Szpitalu Uniwersyteckim w Bonn poświadczają toksyczność stopy słonia dla dzieci i zwierząt domowych i zalecają sadzenie rośliny poza ich zasięgiem. Zarówno dzieci, jak i zwierzęta można nadzorować przez całą dobę, ale z ciekawości lubią próbować roślin doniczkowych w niezauważonym momencie. Z tego powodu rodzice i właściciele zwierząt powinni zachować ostrożność i albo unikać używania stopy słonia jako dekoracji pokoju, albo umieszczać ją w miejscu, do którego nie mają dostępu ani dzieci, ani zwierzęta.
Co to są saponiny?
Toksyczność stopy słonia jest spowodowana zawartymi w niej saponinami, które występują w wielu roślinach jako naturalny środek grzybobójczy i antybiotyk. Rośliny strączkowe, takie jak groszek, szparagi i szpinak, zawierają saponiny, ale najwyższe stężenia występują w typowych roślinach pustynnych – do których zalicza się także stopa słonia. W małych dawkach te substancje roślinne znajdują zastosowanie w lecznictwie, jednak w większych stężeniach mogą powodować stany zapalne, a nawet uszkodzenia tkanek. Mają także działanie hemolityczne, co oznacza, że mogą rozkładać krew na jej składniki i dlatego w żadnym wypadku nie mogą przedostawać się do krwioobiegu.
Wskazówka:
Rozpuszczające krew działanie saponin jest szczególnie ważne w przypadku skaleczenia się ostrymi liśćmi stopy słonia – ranę należy natychmiast dokładnie oczyścić pod bieżącą wodą. W przeciwnym razie może dojść do poważnego zakażenia. Podczas obsługi (np. przycinania) rośliny zaleca się również noszenie wytrzymałych rękawic.
Oznaki zatrucia
Jeśli dziecko lub zwierzę zjadło coś ze stopy słonia – na przykład koty lubią skubać końcówki liści – zatrucie objawia się różnymi objawami. Początkowo poczujesz się źle, czemu mogą towarzyszyć zawroty głowy i nudności, a także nagłe zmęczenie. Typowe są również bóle brzucha, skurcze i zaburzenia widzenia. Później mogą wystąpić wymioty, często z wypluwaniem krwi. Jeśli sok roślinny wejdzie w kontakt ze skórą lubOtwarte rany mogą powodować podrażnienie skóry, a nawet ropne zapalenie.
Środki pierwszej pomocy w przypadku zatrucia
W żadnym wypadku nie doprowadzaj dziecka ani zwierzęcia do wymiotów, gdyż może to jedynie pogorszyć objawy zatrucia. Zamiast tego osoba dotknięta chorobą powinna pić jak najwięcej wody niegazowanej, aby wypłukać toksyny. Nie podawaj mleka do picia: wbrew powszechnemu przekonaniu nie neutralizuje ono trucizny. Zachowaj spokój i skonsultuj się z lekarzem lub weterynarzem. Jeśli wiesz, możesz także skontaktować się z lokalnym ośrodkiem kontroli zatruć w Twojej okolicy.
